Δεν πρόκειται για ουτοπία. Η "πράσινη" πόλη λειτουργεί και μάλιστα όχι μόνο στη Σουηδία, αφού το πρότυπό της έχει ήδη "εξαχθεί" στον Καναδά, στη Γαλλία, στη Βρετανία και αλλού. Το Χαϊδάρι θα μπορούσε κάλλιστα να κάνει το δικό του πράσινο άλμα!
 |
| Δάσος Χαϊδαρίου ή Προφήτης Ηλίας; |
Γράφει ο Γιώργος Τερζάκης*
Για την ανάλυση σε βάθος της σχέσης πόλης - περιβάλλοντος, μια νέα έννοια έχει προκύψει πρόσφατα, αποκαλούμενη "αστική οικολογία", που εισήγαγε τις έννοιες της "φυσικής ικανότητας", της "οικονομίας της φύσης", του "οικολογικού αποτυπώματος" και του "μεταβολισμού".
Ως κεντρική φιλοσοφία εστιάζουν συνολικά στην ελαχιστοποίηση του οικολογικού αποτυπώματος και προωθούν ουσιαστικά την επιστροφή στην ανθρώπινη κλίμακα και στις τοπικές φυσικές διεργασίες που ελαχιστοποιούν την κατανάλωση, ενάντια στην υπεροψία των σύγχρονων αντιλήψεων για την αστικότητα.
Κύριο επιχείρημα των εκφραστών της οικολογικής προσέγγισης είναι ότι προκειμένου να επιτευχθεί η αστική αειφορία, δεν αρκούν μόνο η επίλυση των επί μέρους ζητημάτων της κατανάλωσης ενέργειας, ο περιορισμός της μόλυνσης και η υιοθέτηση πολιτικών και στρατηγικών για την εν γένει προστασία του περιβάλλοντος. Απαιτείται κυρίως μια ουσιαστική και δομική αλλαγή στη σχέση μεταξύ πόλης και υπαίθρου, με την υιοθέτηση της έννοιας του "οικο-χώρου", ζήτημα που έχει ιδιαίτερες επιδράσεις στον σχεδιασμό και την διαχείριση της ανάπτυξης μιας αστικής περιοχής, που σε συνδυασμό με το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, οδηγούν σε μια σφαιρική, ολιστική και καθολική προσέγγιση.
Σε αυτό το πλαίσιο, η "οικονομία της φύσης", ως αποτέλεσμα μιας κυκλικής διαδικασίας περιβαλλοντικών λειτουργιών, αποτελεί τη νέα φιλοσοφία για τον χωρικό σχεδιασμό και την διαχείριση των πόλεων. Κοινώς, το συγκεκριμένο οικολογικό πρίσμα για την αστικότητα, παρουσιάζεται σήμερα ως μια νέα και πολλά υποσχόμενη θεώρηση, που εστιάζει στον μεταβολισμό των πόλεων, με στόχο την ελαχιστοποίηση του λεγόμενου οικολογικού αποτυπώματος.
H επιδιωκόμενη οικολογική ισορροπία μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω της βελτίωσης του αστικού μεταβολισμού και της μείωσης του οικολογικού ίχνους, που αποτελούν προϋποθέσεις για την επίτευξη της "ιδανικής" (οικολογικής) πόλης. Σε αυτό το πλαίσιο, ο αστικός χώρος θα σχεδιάζεται και θα διαχειρίζεται σύμφωνα με την θέσπιση ενός μακροχρόνιου οράματος (πνεύμα του τόπου - genius loci) που θα εστιάζει παράλληλα στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ισότητα (αρχές της αειφορίας).
Προκύπτει δηλαδή ότι η πόλη μπορεί να θεωρηθεί ως ένας σύνθετος "οικο-χώρος" (αστικό οικοσύστημα) για τον άνθρωπο. Η προσπάθεια έγκειται στο γεγονός ότι επιχειρείται η υιοθέτηση της λειτουργίας της φύσης σε ένα "μη φυσικό" περιβάλλον, δημιούργημα της ανθρωπογενούς δραστηριότητας, και επικεντρώνεται στην ιδανική (βέλτιστη δυνατή) προσαρμογή των χωρικών χαρακτηριστικών των ζωντανών οργανισμών.
Μια κριτική προσέγγισή τους, ωστόσο, φέρνει στην επιφάνεια δύο κρίσιμα ερωτήματα, που ίσως αποτελέσουν την "αχίλλειο πτέρνα" ως προς την αποτελεσματικότητα και τις δυνατότητες εφαρμογής τους. Μπορούν στην πράξη, να εξασφαλίσουν την ανταγωνιστικότητα στις πόλεις και γενικότερα στις σύγχρονες οικονομίες;
Η άμεση απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι εύκολη.
Θα καταφέρουν να πείσουν ότι δεν αποτελούν μια "ουτοπιστική" και ανεδαφική προσέγγιση της σύγχρονης πραγματικότητας; Οι δυνατότητες πρακτικής εφαρμογής τους μένει να διερευνηθούν.
Αυτό όμως που δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί είναι η σημαντική τους επίδραση στην φιλοσοφία του σχεδιασμού και της διαχείρισης των πόλεων, τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο. Η δυνατότητα πρακτικής εφαρμογής τους, μένει ακόμη να αποδειχθεί.
Παραδείγματα ουσιαστικής και δομικής αλλαγή στη σχέση μεταξύ πόλης και υπαίθρου και συνδυασμού φυσικών λειτουργιών και ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στο Χαϊδάρι ίσως είναι :
α. Η δυνατότητα προσαρμογής των δρόμων μεγάλων κλίσεων στο Άνω Δάσος και στον Προφήτη Ηλία με ελικοειδείς πεζοδρόμους ή και δρόμους οχημάτων, αναλόγως του πλάτους τους, με παράλληλη φύτευση των πλευρικών κενών.(φωτογραφία στην αρχή του άρθρου)
β. Η σε συνεργασία με το ΥΠΕΘΑ μετατροπής του πεδίου βολής -που γειτνιάζει με το συγκρότημα του αθλητικού κέντρου του Δάσους – σε ενεργειακό κολυμβητήριο (λόγω προσανατολισμού) με φυτεμένη οροφή που θα αξιοποιηθεί και ως roof garden. Σε Β΄ Φάση θα εξεταστεί και η μετατροπή του σημερινού κολυμβητηρίου σε χώρο αποκέντρωσης των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που προκαλούν κυκλοφοριακή συμφόρηση στη Στρατάρχη Καραϊσκάκη, που έχει δυνατότητα άμεσης κατασκευής 2 υπόγειων χώρων στάθμευσης.
 |
| Κλειστό Ενεργειακό Κολυμβητήριο στο Δάσος; |
γ. Μια τρίτη (και όχι τελευταία) περίπτωση είναι η υφιστάμενη σήμερα παραλία του ΣΚΑΡΑΜΑΓΚΑ, που μπορεί να αξιοποιηθεί για ανθρωπογενείς δραστηριότητες τόσο η παραλία της όσο και η θάλασσα, που έχει βελτιωθεί η ποιότητα των νερών της, αλλά και με ελεγχόμενο καθαρισμό θα μπορούσε να κατασκευαστεί κλειστή – ανοιγόμενη πισίνα, όπου θα έβρισκε διέξοδο η νέα γενιά –και όχι μόνο.
 |
| Ακτή ΣΚΑΡΑΜΑΓΚΑ; |
Τέλος σκόπιμο νομίζω είναι να μην ξεχνάμε και τα 240.000τμ που πρέπει να διεκδικήσει ο Δήμος Χαϊδαρίου -πριν τα πάρει το ΤΑΙΠΕΔ- στη προβλήμα 4 των Ναυπηγείων, που είναι παράνομα μπαζωμένη.
 |
| Πρόταση Αξιοποίησης παράνομα μπαζωμένης Προβλήτας Ναυπηγείων ΣΚΑΡΑΜΑΓΚΑ |
* με αφετηρία άρθρο του Κωνσταντίνου Λαλένη, Επίκ. Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, με τίτλο "Οι πόλεις "Ολοκληρωμένου Οικοσυστήματος" στην εποχή της κλιματικής αλλαγής. Ουτοπία ή εφικτή προοπτική;"
